Artroskopik cerrahi, eklem bölgesini içeren ortopedik hastalıkların kapalı ameliyat teknikleri ile tanılarının doğrulanmasını ve tedavi edilmesini sağlayan bir cerrahi tekniktir. Kelime anlamı “eklem içine bakış” olan artroskopik cerrahide, eklem içine sokulan ışıklı bir kamera sistemi (fiberoptik cihaz) sayesinde ilgili bölgenin muayenesi yapılabilmekte, mevcut hastalık teşhis edilebilmekte ve aynı seansta tedaviye yönelik bir çok işlem gerçekleştirilebilmektedir.
Diğer endoskopik cerrahilerde (laparoskopi, torakoskopi, sistoskopi, üreteroskopi v.b.) olduğu gibi artroskopik girişimler de ufak birkaç cilt kesisi ile yapılır ve çok ufak bir iz ve ağrıya neden olur. Eklemlere uygulanan açık cerrahi girişimlere kıyasla, artroskopik girişimlerde daha az hastanede kalış süresi ve daha hızlı bir iyileşme süreci söz konusudur.
Artroskopik girişimler her ne kadar sportif yaralanmalar ile güncellik kazanmış olsa da; profesyonel sporculardan, gündelik yaşantısında hiç spor yapmayan kişilere kadar geniş bir hasta popülasyonuna uygulanabilmektedir. Bu girişimlerde modern cerrahi tekniklerle birçok ortopedik problem tedavi edilebilmektedir.
ARTROSKOPİK CERRAHİLER NASIL UYGULANIR?
Artroskopi kapalı bir ameliyat şekli olup, diğer cerrahi girişimler gibi ameliyathanede anestezi altında, steril koşullarda uygulanır. Cerrahi girişim genel, spinal ya da bölgesel-lokal anestezi altında uygulanabilir. Artroskopinin uygulanacağı ekleme ve yapılacak cerrahi müdahaleye göre, cillte 4-5 mm’lik kesiler yapılır ve bu deliklerden artroskop (eklem içini görüntüleyen kamera uzantısı) bir kanül içerisinden ilerletilerek eklem içine sokulur. Eklem, kanül içinden gönderilen özel sıvılarla basınçlı olarak şişirilir.
Eklemin basınçlı olarak sıvı ile şişirilmesinin amacı, dar olan eklem aralığının genişletilmesi ve daha rahat görüntüleme ve cerrahi uygulama yapılmasını sağlamaktır. Aynı zamanda eklem içerisindeki kesilmiş, aşınmış doku parçaları da bu basınçlı sıvı aracılığıyla eklem dışına alınmaktadır.
Bu esnada artroskopun kaydettiği görüntüler eş zamanlı olarak bir monitöre aktarılır ve cerrahi işlem bu monitörden izlenerek gerçekleştirilir. Monitördeki görüntüyü denizin altında çekilmiş video görüntülerine benzetmek mümkündür. Belli bir sıra dahilinde eklemin içindeki tüm yapılar tek tek kontrol edilerek bir patoloji olup olmadığı tespit edilir. Eğer bir patoloji tespit edilmişse ona yönelik işlemler açılacak diğer küçük kesilerden ilerletilen özel cerrahi aletlerle gerçekleştirilebilir.
ARTROSKOPİK CERRAHİLERİN AVANTAJLARI NELERDİR?
Artroskopik cerrahinin avantajları aşağıda sıralanmıştır:
- İşlemlerin çok küçük (4-5 mm’lik) kesilerden yapılıyor olması kozmetik açıdan ve iyileşme süreci bakımından avantaj sağlar.
- Eklem içi yapılar artroskopik girişim sayesinde daha iyi görüntülenebilmektedir. Eklemi oluşturan eklem kapsülü (zarı) başta olmak üzere, bağlar, kıkırdak yapılar, bölgedeki tendonlar ve kemik yapıların ayrıntılı ve fonksiyonel değerlendirmesi yapılabilir. Özellikle son yıllarda HD kamera ve monitör sistemlerinin kullanılmaya başlanmış olması görüntü kalitesini daha da mükemmelleştirmiştir.
- Artroskopide cerrahi etki açık cerrahilere kıyasla daha az olduğundan ameliyat sonrası ağrı daha azdır.
- Ameliyat sonrası eklem hareketlerine erken başlanabildiği için hastaların rehabilitasyon süreçleri daha hızlı ve kısa sürelidir.
- Ameliyat sonrası enfeksiyon, eklem sertliği gibi komplikasyonların oluşma riski belirgin derecede azalmıştır.
- Hastalar açık ameliyatlara göre daha erken dönemde işe ve spora dönebilmektedir. İstisnai durumlar dışında hastalar aynı gün, ya da bir gün sonra taburcu olabilirler.
ARTROSKOPİK CERRAHİ HANGİ EKLEMLERE, HANGİ ORTOPEDİK RAHATSIZLIKLARDA UYGULANIR?
Günümüzde artroskopik cerrahinin en sık uygulandığı eklemler diz ve omuz eklemleridir. Bunların dışında ayak bileği, kalça, el bileği ve dirsek eklemleri ile el ve ayaktaki küçük eklemlere de artroskopik girişim rahatlıkla uygulanabilir.
Artroskopik cerrahinin uygulandığı eklemler ve uygulanma sebebi olan ortopedik hastalıklar-patolojiiler aşağıda sıralanmıştır:
DİZ EKLEMİ: Dizde özellikle menisküs yaralanmalarında yırtıkların temizlenmesi ya da tamir edilmesi (dikilmesi) amacıyla, tamir edilemeyecek hasarlarda da menisküs transplantasyon cerrahisinde; ön çapraz bağ ve arka çapraz bağ yırtıklarının onarımlarında (rekonstrüksiyon); eklem kapsülü ve eklem kararlılığını (stabilitesini) sağlayan diğer yapıların değerlendirilmesi ve onarımlarında; diz içi yabancı cisim ve kıkırdak parçalarının çıkartılmasında; kıkırdak doku patolojilerinde onarım, traşlama, canlandırma ya da kıkırdak nakli uygulamalarında; eklem içi iltahaplanma (septik artrit) ve eklem zarı (sinoviya) kalınlaşması ve enflamasyonuna yol açan durumların tedavisinde; orta dereceli diz eklemi kireçlenmesinde ve eklem içi kırıkların tedavisinde başarılı bir şekilde artroskopik girişimler uygulanmaktadır.
OMUZ EKLEMİ: Omuz eklemi diz ekleminden sonra artroskopik girişimlerin ikinci sıklıkta uygulandığı eklemdir. Omuz ekleminde tendon sıkışması yaratan ve tendon bütünlüğünü bozan durumlarda; rotator manşet (omuz eklemini hareket ettiren önemli bir kas-tendon grubuna verilen ad) yırtıklarının tedavisinde; akut veya tekrarlayan omuz çıkıklarının tedavisinde; kıkırdak lezyonlarının tedavisinde; eklem kapsülü ve labrum (stabiliteye katkı sağlayan kıkırdağa benzer yapı) yırtıklarının tedavisinde; kemik çıkıntılarının törpülenmesinde; erken-orta evre omuz kireçlenmesinde artroskopik cerrahi kullanılmaktadır.
KALÇA EKLEMİ: Kalça eklemine yönelik artroskopik girişimlerin geçmişi diz ve omuz eklemlerine göre nispeten daha yenidir. Ancak, özellikle genç erişkin hastalarda kalça eklem ağrılarına sebep olan hastalıkların tedavisinde hızla yerini almaktadır. Kalça eklem sıkışması (femoroasetabuler impingement) adı verilen genç aktif erişkinlerde kalça ağrısına sebep olan ve tedavi edilmediği takdirde ileri yaşlarda eklem kireçlenmesine neden olabilen patoloji başta olmak üzere, eklem kıkırdağı ve labrum hasarlanmalarında günümüzde aktif olarak kalça artroskopisi uygulanmaktadır.
AYAK BİLEĞİ EKLEMİ: Ayak bileği tendon sorunlarında, kıkırdak lezyonlarında, omuz eklemindekine benzer sıkışma durumlarında ve eklem içi kırıkların cerrahi tedavisinde (açık cerrahi girişimlerle birlikte ya da bağımsız olarak) artroskopik girişim söz konusudur.
EL BİLEĞİ EKLEMİ: El bileğindeki bağ, tendon ve kıkırdak sorunlarının tedavisinde, sıkışık sinirleri gevşetme amacıyla (karpal tünel sendromu v.b.) artroskopik girişim uygulanabilmektedir.
DİRSEK EKLEMİ: Dirsek eklem kireçlenmesi, aşırı kullanıma bağlı olarak gelişmiş tendon sorunları ve eklem içine uzanan kırıkların cerrahi tedavisinde artroskopik girişim dirsek eklemi için tercih edilebilen bir yöntemdir.
